Jak przebiegały badania terenowe w Berlinie i co z nich wynika?
Andrzej Dąbrowski
Badania zrealizowane w Berlinie obejmowały aktywność podmiotów rządowych i pozarządowych w takich obszarach jak literatura, kino, teatr, sztuki wizualne. Prowadzone były w okresie od lipca do października 2022 roku.
Specyfiką Berlina jest znacząca i widoczna w przestrzeni miejskiej aktywność podmiotów niepublicznych (organizacji pozarządowych), nieformalnych oraz indywidualnych artystów i twórców zaangażowanych w upowszechnianie elementów kultury polskiej wśród niemieckich odbiorców. Te działania są silnie zdywersyfikowane pod względem formy: to zarówno spotkania autorskie czy panele dyskusyjne organizowane wokół tematów związanych z polską literaturą, konkursy recytatorskie, warsztaty pisarskie, performance, spektakle teatralne czy wieczory z poezją śpiewaną. Ta mniej formalna działalność stanowi bez wątpienia ogromny potencjał naturalnie zróżnicowanego środowiska, który warto silniej i skuteczniej integrować, wspierać i częściej korzystać z wiedzy, informacji, lokalnego rozeznania, intuicji, kreatywności oraz osobistej pasji i zamiłowania do kultury polskiej.
Analiza wypowiedzi respondentów wskazuje iż w Niemczech wciąż ogromnym zainteresowaniem cieszy się kino polskie. Instytut Polski organizuje festiwal filmPolska, który przypomina filmy klasyków i mistrzów, ale przede wszystkim przybliża dzieła młodych twórców polskiego kina: filmów fabularnych, krótkometrażowych, dokumentów i animacji. W rzeczywistości kulturowej Berlina silnie obecny jest polski teatr. Ponadto Niemcy doceniają polską grafikę i plakat – wciąż chętnie jeżdżą do galerii PIGASUS w Berlinie w celu nabycia plakatów. Zainteresowani są również współczesną muzyką, zwłaszcza polskim jazzem.
Promocja kultury polskiej w Berlinie jest postrzegana przez respondentów głównie w dwóch kontekstach: jako ekspozycja zasobów kulturowych definiujących polskość oraz jako wkład polskich twórców w kulturę europejską i światową. Główne strategie promocyjne obejmują organizowanie wydarzeń jednorazowych (takich jak wystawy, koncerty, czy projekcje filmowe) oraz cyklicznych (np. festiwale filmowe, dni kultury), a także imprezy plenerowe, które pośrednio promują polską kulturę. Mimo to, obserwuje się niedostateczne wykorzystanie potencjału współpracy pomiędzy różnymi podmiotami polskimi i zagranicznymi, co dotyczy zarówno organizacji pozarządowych, jak i instytucji publicznych.
Podmioty publiczne prowadzą badania dotyczące efektywności działań promocyjnych, opierając się głównie na wskaźnikach ilościowych. Jednak te badania są realizowane okazjonalnie i w sposób fragmentaryczny, a wnioski z nich płynące nie są wystarczająco szeroko rozpowszechniane w celu optymalizacji przyszłych działań.
Z przeprowadzonych w Berlinie badań wynika, że promocja polskiej kultury za granicą wymaga: (1) większych środków finansowych, (2) bardziej zintegrowanego podejścia, (3) lepszego wykorzystania współpracy międzynarodowej oraz (4) głębszej analizy skuteczności podejmowanych działań, by skutecznie budować rozpoznawalną markę polskiej kultury w Berlinie, w Niemczech i na arenie międzynarodowej.
Więcej na temat pejzażu kulturalnego Berlina i przykładów działań upowszechniających kulturę polską w tym mieście znajduje się TUTAJ