Cykl spotkań w ramach projektu The Anglo-Polish Cultural Exchange: Virtual Museum and Research Hub
Pierwsza odsłona tego wydarzenia miała miejsce 24 sierpnia 2022 w Sali Malinowej POSK (Polish Social & Cultural Association), gdzie odbył się wykład dr Julii Griffin na temat nowego projektu tworzonego we współpracy między POSK-iem, Ogniskiem Polskim oraz Instytutem Polskim w Londynie – The Anglo-Polish Cultural Exchange: Virtual Museum and Research Hub (Polsko-brytyjskie Forum Kultury: Wybitni Polacy w Wielkiej Brytanii w okresie od 1795 do współczesności).
Projekt, którego dotyczyło to wydarzenie został zainicjowany przez dr Marka Laskiewicza i jest prowadzony przez dr Julię Griffin, która zasłynęła z organizacji pierwszej wystawy o „Młodej Polsce” w William Morris Gallery w Londynie. Jego celem jest stworzenie platformy, na której w jednym miejscu przedstawiane będą największe osiągnięcia wybitnych Polaków tworzących i żyjących w Wielkiej Brytanii. Tych, których twórczość wzbogaciła kulturowo Wielką Brytanię. Słowo klucz to – wymiana – pamiętajmy, że kultura, nauka, historia i sztuka polska wpłynęły w znacznym stopniu na rozwój Wielkiej Brytanii. Projekt dotyczy przybliżenia sylwetek osób z obszaru literatury, historii czy sztuk wizualnych. Przykładowo: Teodor Józef Konrad Korzeniowski, czyli Joseph Conrad, który zainicjował nowy kanon w literaturze brytyjskiej, polscy matematycy, którzy złamali szyfr „Enigmy”, czy Krystyna Skarbek – pracująca w czasie II wojny światowej dla brytyjskiego wywiadu.
Uczestnikami wydarzenia w POSK były osoby w średnim wieku, polscy migranci, rozmawiający po polsku, głównie kobiety, przeważnie reprezentanci polskich instytucji w Londynie np.: Monika Williams (POSK), dr Julia Griffin, Iwona Golinska (Polish Sue), Maria Byczynski (British Poles), Sylwia Kosiec (POSK), Elwira Olbrich (POSK), czy dr Marek Laskiewicz (POSK). Językiem spotkania był język polski co mocno ograniczało krąg zainteresowanych tylko do Polonii (osób mówiących po polsku).
Obszary i obiekty kultury w ramach wydarzenia: tradycja oparta na literaturze, historii: postaci i ich wytwory, promowane są treści ogólnonarodowe z obrębu kanonu polskiej kultury i historii.
Działania promocyjne: praktycznie żadne w przestrzeni publicznej (outdoor), informacje o nim pojawiły się tylko w internecie na stronach oraz FB współpracujących instytucji (POSK, Ognisko Polskie, Instytut Polski w Londynie), zauważalny brak obecności mediów podczas spotkania.
Zdj. 7. Uczestnicy i organizatorzy wydarzenia (POSK 24.09.2022)
Fot. Aldona Guzik
Kolejne spotkanie w ramach tego wydarzenia miało miejsce 25.08.2022 pn. The Anglo-Polish Cultural Exchange: Virtual Museum and Research Hub is an innovative website which will explore contributions made by people of Polish descent to British life over the past 200 years. It is a new partnership between @posklondon Ognisko Polskie & the @polish_culture. Była to prezentacja tego samego projektu w języku angielskim w Ognisku Polskim2.
Zdj. 8. Plakat informujący o wydarzeniu (wykład Julii Griffin w POSK)
Źródło: materiały własne organizatorów
Uczestnikami były osoby w średnim i starszym wieku, Polacy emigranci i ich potomkowie przedstawiciele polskich instytucji w Londynie: POSK, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, Ognisko Polskie, Instytut Polski w Londynie, spotkanie i rozmowy były prowadzone w języku angielskim, a więc z założenia skierowane nie tylko do polonijnej (polskojęzycznej publiczności). Jednak uczestnikami była głównie Polonia.
Fot. Aldona Guzik?
Obszary i obiekty kultury w ramach wydarzenia: tradycja oparta na literaturze, historii: postaci i ich wytwory, promowane są treści ogólnonarodowe z obrębu kanonu polskiej kultury i historii.
Działania promocyjne: praktycznie żadne w przestrzeni publicznej (outdoor), informacje o nim pojawiły się tylko w internecie na stronach oraz FB współpracujących instytucji (POSK, Ognisko Polskie, Instytut Polski w Londynie), zauważalny brak obecności mediów podczas spotkania, natomiast 25.08.2022 w “The Guardian” pojawił się artykuł o Honoracie Skarbek pt. “Agent behind James Bond spy Vesper Lynd given new role in UK-Poland relations”3.
III termin wydarzenia miał miejsce w dniach: 19-21.10.2022. W ramach tej odsłony odbyło się kilka wydarzeń. Pierwsze miało miejsce 19 października 2022, a ostatnie 21 października 2022. Trzeba zaznaczyć, że wystawa sztuki „Teatr Snów: Andrzej Klimowski i Danusia Schejbal. Anglo/Polish Cultural Exchange towarzysząca festiwalowi, trwała do 18 listopada. Wydarzenie nazwane zostało
Zdj. 10. Plakat promujący wystawę towarzyszącą festiwalowi
Źródło:
Uroczyste otwarcie poprzedzone było wykładem na temat jednej z polskich, mało znanych, ale ważnych postaci historycznych – bohaterki czasów II wojny światowej Krystyny Skarbek. Postać Skarbek stała się jednym z kluczowych motywów przekazu na tworzonej platformie internetowej. Losy Skarbek miały udokumentować związki Polski z Anglią. Wykład rozpoczął się o godz. 17:00 (jeszcze przed inauguracją projektu). Tytuł „The Making of the Granville-Skarbek Anglo-Polish Cultural Exchange: Virtual Museum and Research Hub” kuratorka projektu Julia Griffin przedstawiła kuratorską koncepcję platformy internetowej.
Zdj. 11. Wykład inaugurujący (zdjęcie własne)
Fot. Aldona Guzik
Pierwsza obserwacja (impreza inauguracyjna + wykład: The Making of the Granville-Skarbek Anglo-Polish Cultural Exchange: Virtual Museum and Research Hub) prowadzona była na miejscu spotkania w POSK-u (Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny w dzielnicy Hammersmith). Sala, w której odbywało się spotkanie poświęcone prezentacji projektu platformy internetowej (wykład) to miejsce przestronne, wnętrze teatralne (sala Malinowa POSK). Impreza inaugurująca odbyła się w hallu głównym POSK-u, tuż przy wejściu do galerii POSK.
Zdj. 12. Hala POSK w trakcie inauguracji
Fot. Aldona Guzik?
Druga obserwacja prowadzona była w budynku polskiego klubu OGNISKO POLSKIE, oddalonego od POSK-u o ok. 5 km.
Zdj. 13. Ognisko Polskie (lokalizacja oraz wnętrza)
Fot. Aldona Guzik?
20 października o godz. 18:00 odbyło się uroczyste otwarcie festiwalu. Spotkanie ograniczone było tylko do zaproszonych gości.
20 października o godz. 17:00
Uroczyste otwarcie poprzedzone było wykładem na temat jednej z polskich, mało znanych, ale ważnych postaci historycznych – bohaterki czasów II wojny światowej Krystyny Skarbek. Postać Skarbek stała się jednym z kluczowych motywów przekazu na tworzonej platformie internetowej. Losy Skarbek miały udokumentować związki Polski z Anglią. Wykład rozpoczął się o godz. 17:00 (jeszcze przed inauguracją projektu). Tytuł „The Making of the Granville-Skarbek Anglo-Polish Cultural Exchange: Virtual Museum and Research Hub” kuratorka projektu Julia Griffin przedstawiła kuratorską koncepcję platformy internetowej. W spotkaniu uczestniczyli kurator- Julia Griffin, dr Marek Laskiewiczem (Prezes POSK), Elvira Olbrich (Dyrektor Artystyczny POSK), dr Marta de Zuniga (Dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Londynie) i Ania Mochlińska-Rakowicz (Wiceprzewodniczącą Ogniska Polskiego). (wydarzenie w języku angielskim)
21 października o godz. 19:00 do 21:30
W Ognisku Polskim odbyło się spotkanie: „Tajni agenci i tajne kody: polski wkład do brytyjskiego wysiłku wojennego” przybliży ulubioną tajną agentkę Churchilla, Krystynę Skarbek, czyli Christine Granville, oraz okoliczności złamania kodu Enigmy. Z udziałem biografki Krystyny Skarbek, Clare Mulley; rzeźbiarza popiersia Skarbka Ian Woltera; ekspertów od łamania kodów, dr Tim Flack, Hal Evans i Alex Maund, przeprowadzających praktyczne pokazy maszyn cyklometrowych i bombowych;
W trakcie spotkania miała miejsce premiera dwóch filmów krótkometrażowych o wkładzie Polaków w złamanie szyfru Enigmy wyprodukowanych przez Instytut Kultury Polskiej w Londynie; oraz spostrzeżenia Anny Pawlikowskiej na temat portretu Skarbek autorstwa jej teściowej Anieli Pawlikowskiej. (wydarzenie w języku angielskim)
Zdj. 14. Spotkanie w Ognisku Polskim. Na slajdzie portret Krystyny Skarbek autorstwa Anieli Pawlikowskie oraz prelegenci
Zdj. 15. Plakat promujący wydarzenie w Ognisku Polskim
Źródło:
Wydarzenia składające się na Festiwal Polsko-Angielskiej Wymiany Kulturalnej obejmowało między innymi wystąpienia prawnuczki legendarnego powieściopisarza Henryka Sienkiewicza – Anny Pawlikowskiej oraz Prof. Andrzeja Klimowskiego i Danusi Schejbal.
Wydarzenie dotyczyło różnych obszarów kultury: literatury, sztuk wizualnych, a także nauki (ważnym elementem było podkreślenie wagi pracy polskich matematyków).
20 października o godz. 17:00
W spotkaniu w POSK uczestniczyli kurator Julia Griffin, dr Marek Laskiewicz (Prezes POSK), Elvirą Olbrich (Dyrektor Artystyczny POSK), dr Marta de Zuniga (Dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Londynie) i Ania Mochlińską-Rakowicz (Wiceprzewodniczącą Ogniska Polskiego). (wydarzenie w języku angielskim). Spotkanie prowadził prezes POSK, Pan Marek Laskiewicz.
Spotkanie miało charakter otwarty, uczestniczyło w nim ok. 20-25 osób. Były to głównie osoby reprezentujące Polonię. W imprezie udział wzięli przede wszystkim sympatycy POSK-u oraz osoby bezpośrednio zaangażowane w projekt. Byli to Polacy mieszkających od lat w Wielkiej Brytanii – głównie w Londynie. Uczestnicy to przede wszystkim osoby w średnim senioralnym (ok. 55 +).
Wydarzenie miało charakter otwarty. Prowadzone było w języku polskim i angielskim.
21 października o godz. 19:00 do 21:30
W spotkaniu w Ognisku Polskim (Tajni agenci i tajne kody …) uczestniczyła biografka Krystyny Skarbek, Clare Mulley; rzeźbiarz popiersia Skarbka Ian Woltera; eksperci od łamania kodów, dr Tim Flack, Hal Evans i Alex Maund, przeprowadzających praktyczne pokazy maszyn cyklometrowych i bombowych; Anna Pawlikowska (synowa Anieli Pawlikowskiej, autorki portretu Skarbek autorstwa).
Spotkanie prowadziła w-ce dyrektor Ogniska, Pani Anna Mochlińska-Rakowicz oraz Marek Mrozek – Wiceprezes, Instytutu Sikorskiego w Londynie.
Spotkanie miało charakter podniosły, uczestniczyło w nim ok. 100 osób. Były to głównie osoby reprezentujące „starą” Polonię oraz ich rodziny, posługujące się głównie językiem angielskim.
Uczestnicy to przede wszystkim osoby w średnim wieku (ok. 65 +) oraz młodsi członkowie rodzin. Można przypuszczać, że były to osoby wykształcone (sposób dyskusji, zdawanych pytań w trakcie potwierdzał wiedzę znacznego grona odbiorców).
Wydarzenie miało charakter otwarty, ale można w nim było uczestniczyć tylko po zakupieniu biletu (10 funtów). Widać, że uczestnicy bardzo staranie przygotowały się do przyjścia na spotkanie o czym świadczył m.in. strój – niezwykle elegancki (kobiety miały starannie ułożone fryzury, perłowe naszyjniki etc.). Dało się również zauważyć dość dużą wiedzę uczestników, znajomość omawianych tematów, co zresztą znalazło potwierdzenie w dyskusji po wykładzie.
Publiczność żywo reagowała na wszystkie prezentowane historie i wykłady, zadawano pytania, komentowano w sposób bardzo merytoryczny.
Atmosfera dość formalna. Widać, że uczestnicy spotkania znają się, zapewne nie pierwszy raz wspólnie uczestniczyli w podobnym spotkaniu.
Osoba “z zewnątrz” tego grona (jak obserwatorka), stoi trochę “na uboczu” grupy uczestników.
Obszar kultury którego dotyczyło wydarzenie to sztuki wizualne, literatura, film. Podczas spotkania prezentowana była także w dużym stopniu historia II wojenny światowej ukazana przez pryzmat osiągnięć polskich matematyków pracujących przy kodzie enigma. Podkreślano wielokrotnie współpracę Polaków i Anglików, która dokonała się niezależnie od ustaleń rządowych. Jak podkreślano w trakcie spotkań, była to relacja oparta na chęci wzajemnej pomoc i wymiany wiedzy środowiska naukowego. Dodatkowym wątkiem historycznym była bardzo szczegółowo opisywana biografia Krystyny Skarbek oraz jej wpływu na literaturę popularną (była pierwowzorem kobiecej postaci w serii książek o Jamesie Bondzie). Wszystkie obserwowane wydarzenie odbywały się w języku angielskim, co wzmacniało chęć zainteresowania promowanymi elementami środkowo poza polonijne.
Działania promocyjne były prowadzone w sposób planowanych i przemyślany. Były widoczne przede wszystkim w mediach społecznościowych (FB), na stronach instytucji zaangażowanych w projekt, ale także w prasie polskiej i brytyjskiej. Obserwatorka została poinformowana przez osoby z instytucji organizujących jeszcze przed wydarzaniem, o projekcie. Przekazano dokładne informacje o przebiegu, harmonogramie. Takie informacje zostały tez wkrótce upublicznione w serwisach internetowych oraz w okolicach budynków POSK-u oraz Ogniska Polskiego (plakaty informujące). Dodatkowo, co ważne dla promocji poza kręgiem sympatyków polskich instytucji, szczegółowe dane o wydarzeniu oraz historie postaci będących motywem przewodnim dla pierwszych działań w ramach platformy opisywane były i publikowane w prasie brytyjskiej oraz na antenie radia.
The Guardian:
Radio Polskie, English Section, zamieściło dwa wywiady o projekcie:
https://www.polskieradio.pl/395/7789/Artykul/3050857,The-GranvilleSkarbek-AngloPolish-Cultural-Exchange
https://www.polskieradio.pl/395/7791/Artykul/3052825,FOCUSThe-GranvilleSkarbek-Cultural-Exchange
Na plakatach informacyjnych widoczne są logotypy wszystkich instytucji tworzących wydarzenie.
Zaraz po festiwalu podjęto próbę zweryfikowania materiałów promocyjnych, które ukazały się już jako komentarz do zrealizowanego wydarzenia. Wiele informacji pojawiło się na stronach FB (POSK, Instytut Polski), to relacje z przebiegu, ale co warte odnotowania, ukazał się również artykuł na łamach bardzo ważnej gazety o tym projekcie:
The Times, link: https://www.thetimes.co.uk/article/prince-philips-secret-letters-to-painter-reveal-love-of-modern-art-67jzz5t9r.
Z relacji organizatorów obserwatorka dowiedziała się, że był to pierwszy raz w historii (przynajmniej ostatnich lat), gdy w The Times opublikowano artykuł poświęcony promocji polskiej kultury.
2 Ognisko Polskie (Polish Hearth Club) – polski klub z restauracją, salą teatralną i wystawową w Londynie. W dniu 16 lipca 1940 otwarcia klubu dokonał książę Kentu, brat króla Jerzego V. Towarzyszyli mu przedstawiciele polskiego rządu: prezydent Władysław Raczkiewicz i premier gen. Władysław Sikorski, a ze strony brytyjskiej minister spraw zagranicznych w rządzie Chamberlaina – lord Halifax. Na uroczystość przybył także ambasador Wielkiej Brytanii w Polsce Howard Kennard oraz ambasador Rzeczypospolitej Polskiej Edward Bernard Raczyński. Był także lord Lloyd, dyrektor British Council.
Broszura upamiętniająca jubileusz 25-lecia istnienia Ogniska zawiera opis klubu, który wiele mówi o charakterze tego miejsca: W czteropiętrowej, typowej dla Londynu wiktoriańskiej kamienicy z przedsionkiem i kolumnami przy 55, Princes Gate, w gmachu Towarzystwa Pomocy Polakom, mieści się „Ognisko Polskie”, instytucja o charakterze polskiego klubu towarzyskiego w Metropolii. Dom ten różni się od przyległych kamienic – sporych rozmiarów tablicą odlaną w brązie dla upamiętnienia tragedii węgierskiego powstania w roku 1956. Tablica ta umieszczona została staraniem uchodźców węgierskich na frontowej ścianie „Ogniska Polskiego” i przedstawia scenę Węgrów maszerujących na sowieckie czołgi. Płaskorzeźbę projektował F. Kovacs. Jest ona wyrazem patriotyzmu i głębokiego umiłowania wolności przez naród węgierski[1].
Klub stanowił centrum życia społecznego, kulturalnego i towarzyskiego emigracji niepodległościowej. Gen. Władysław Anders posiadał tu swój własny stolik w restauracji. Nie brakowało tu ludzi literatury i sztuki. „Ognisko” odwiedzał sławny muzyk Artur Rubinstein, a także znany malarz Feliks Topolski i wielu innych. Obecnie w restauracji i barze na parterze znajdują się portrety wybitnych Polaków pędzla Barbary Kaczmarowskiej-Hamilton. Na pierwszym piętrze w holu obok dawnej sali teatralnej umieszczono tablice upamiętniające wybitnych Polaków: Feliksa Konarskiego (Ref-Rena), autora słów do „Czerwonych maków na Monte Cassino”, Leopolda Kielanowskiego, prezesa ZASP-u i dyrektora teatru, oraz Mariana Hemara.
Obecnie budynek jest remontowany z zewnątrz. Znajduje się w samym centrum Londynu, w pobliżu brakuje polskich symboli. Klub mieści się w czteropiętrowej, typowej dla Londynu wiktoriańskiej kamienicy z przedsionkiem i kolumnami przy 55, Princes Gate, w gmachu Towarzystwa Pomocy Polakom. „Dnia 16 lipca 1940 roku, w prywatnym domu wiktoriańskiej rodziny, a obecnie – zabytkowym budynku klasy II, w jednej z najbardziej eleganckich dzielnic miasta – South Kensington, swoją działalność rozpoczęło „Ognisko Polskie” (https://polskawpraktyce.pl/ognisko-polskie-przyczolek-polskosci-na-wyspie-marzen/). Jest to lokalizacja prestiżowa, przestrzeń mocno nasycona instytucjami kultury i sztuki oraz nauki ważnych dla całej Wielkiej Brytanii. Tuz nieopodal znajdują się ważne angielskie instytucje jak Museum of Science, V&A Museum, Royaj Albert Hall oraz londyńskie uczelnie (Imperial College London, Royal College of Art , Royal College of Music). W budynku znajduje się zarówno klub jak i restauracja serwująca polską kuchnię. Restauracja jest dość chętnie odwiedzana (czasem obwiązuje rezerwacja miejsc, np. piątek wieczór), przez Polonię jak i mieszkańców Londynu spoza środowiska o polskich korzeniach/ związkach. Budynek nie wyróżnia się na tle sąsiadujących, a raczej elegancko stapia się z okoliczną zabudową. Bardzo delikatnie zaznaczone są polskie symbole, w zadzie ograniczone do mosiężnej tablicy informacyjnej, słabo zresztą widocznej z ulicy. To jedyna informacja o siedzibie polskiej instytucji. Nie jest to dzielnica zamieszkiwana obecnie przez Polonię, choć w czasach po II wojnie światowej przyciągająca emigrantów (zamożnych z różnych części Europy, w tym i Polaków). Obecnie to dzielnica ekskluzywna, siedziba znanych instytucji, często odwiedzana przez turystów.
3 https://www.theguardian.com/world/2022/sep/25/agent-behind-james-bond-spy-vesper-lynd-given-new-role-in-uk-poland-relations?fbclid=IwAR2JPQmgyhaNqB-aVNkKwZDpY6MWiJJsnm__PE3kybMm-tLdhoHXJt6_op0
(data dostępu: 30.09.2022).